***
او هرگز موعظه نمی کرد ...
حجت الاسلام محمد فلسفی، فرزند آیت الله فلسفی درباره کلاسهای درس پدر بزرگوارش اظهار میدارد: ایشان با وجود مقام بالای علمی پیوسته در صدد علمآموزی بود به طوری که به مطالعه دروس، قبل از حضور در کلاس درس بسیار مفید بود و هیچگاه یادم نمیآید که بدون مطالعه، سرکلاس حاضر شده باشد، حتی گاهی ساعتهای طولانی وقت صرف میکرد و با دقت زیاد مسایل را بررسی مینمود.
وی میافزاید: نکته قابل توجه در نحوه تدریس ایشان بیان روانشان بود به طوری که ما طلاب سر کلاس تصور میکردیم، همه مطالب را متوجه شده و دیگر چیزی برای یادگیری باقی نمانده است، اما وقتی به کتاب مراجع میکردیم، در مییافتیم که استاد سختترین مسایل را با بیانی روان برای ما بازگو کرده و در واقع سحر کلام ایشان ما را تحت تأثیر قرار داده است. وی در ادامه میگوید: یکی دیگر از وجوه مثبت ایشان صبر و حوصله زیادشان بود به عنوان مثال اگر ضمن تدریس ایشان، برای طلاب شبهاتی به وجود میآمد، بدون تعرض و با حوصله زیاد به سؤوالات پاسخ میداد و کلاسهای فقه ایشان تا هنگام فوتشان همچنان دایر بود و مشتاقان فراوانی داشت هر چند این اواخر به دلیل ضعف جسمی کلاسهای اصول را برگزار نمیکرد.
وی در پاسخ به این سؤوال که چرا آیتالله فلسفی (ره) با وجود مقام بالای علمی و همچنین تقاضای مصرانه علما، مرجعیت را نپذیرفت اظهار میدارد: مرجعیت ظرافت و مسایل خاص خودش را دارد به عنوان مثال یکی از لوازم مرجعیت مسأله صرف وجوه مالی مردم است و ایشان به دلیل احتیاطهایی که داشت، از قبول این مسؤولیت خطیر خودداری کردو از سوی دیگر ایشان معتقد بود که در حد کفایت افراد واجب الشرایط برای مرجعیت شیعه هستند و در شرایط فعلی تدریس و پرورش طلاب اهمیت بیشتری دارد.
بی تکلف و دوستداشتنی ...
حجت الاسلام محمد فلسفی، درباره شخصیت و سلوک رفتاری پدر بزرگوارش اظهار میدارد: پدرم انسانی بسیار آرام، بیتکلف و دوستداشتنی بود و هیچگاه چیزی را به خانوادهاش تحمیل نمیکرد و در واقع نیازی به امر و نهی از طرف ایشان نبود، زیرا سلوک رفتاری و برخوردهای بسیار محترمانه ایشان با همسر و فرزندانش به نحوی بود که ما خودمان میفهمیدیم باید چطور رفتار کنیم.
ایشان در کارهای منزل هم همینطور بود و تا جایی که میتوانست خودش کارهایش را انجام میداد.
حتی گاهی که ما میخواستیم کاری برای وی انجام دهیم، مخالفت میکرد و به طور کلی روش زندگی ایشان به گونهای دیگر بود.
وی با اشاره به اینکه دقت آیت الله فلسفی در مسایل شرعی بسیار زیاد بود ادامه داد: در مورد مصرف وجوهات هم همین طور بود زیرا ایشان از سوی مراجع مختلفی مثل امام خمینی (ره)، آیت الله خویی، آقا سید عبدالله شیرازی، آیتالله شاهرودی و آیت الله حکیم اجازه صرف وجوهات و از سوی مرحوم حاج آقا بزرگ تهرانی اجازه نقل حدیث داشت ولی در عین حال پس از فوت هر یک از این مراجع دیگر وجوهاتشان را قبول نمیکرد و حتی به اصرار خیلی از افراد که میخواستند وجوهاتشان را به ایشان بدهند توجهی نمیکرد و میگفت: خلاف احتیاط است و هر کس باید به مرجع خودش رجوع کند.
وی میافزاید: یکی دیگر از ویژگیهای ایشان عبادت و شبزندهداری فراوان بود به طوری که به خواندن نماز شب، زیارت عاشورا و اذکار مختلف بسیار مقید بود.
یکی از ویژگیهای بارز اخلاقی آیت الله فلسفی، مردم دوستی ایشان بود که بدین وسیله افراد زیادی را به سوی خود جلب کرده بود.
حجت الاسلام محمد فلسفی نیز در همین زمینه میگوید : پدرم تمایل عجیبی برای رسیدگی به مشکلات مردم و هدایت آنها داشت و اگر متوجه میشد که کسی در مسیر زندگی به بیراهه میرود خیلی نگران میشد و سعی میکرد آن فرد را به راه راست هدایت کند.
وی اضافه میکند: گاهی اوقات مردم، بد هنگام و وقتی که پدرم در حال استراحت بود با ایشان تماس گرفته و راهنمایی میخواستند و ایشان هم با کمال میل به سؤوالاتشان پاسخ میداد و حتی با وجود ضعف جسمی، 1 تا 5/1 ساعت پس از نماز در مسجد مینشست و به مشکلات مردم رسیدگی مینمود و کلامش به حدی نافذ و مؤثر بود که گاهی حرفهای عادی وی مردم را بسیار تحت تأثیر قرار میداد تا جایی که به گریه میافتادند، تأثیر کلامشان هم بیشتر به این دلیل بودکه زیاد اهل موعظه نبود بلکه چیزهایی را برای مردم بیان میکرد که واقعاً به آن رسیده بود .